GİRİT'İN DİLİ YAZARININ ÖN SÖZÜ

[eyuphuseyin]

GİRİT DİLİ YAZARIN ÖN SÖZÜ
PARANTEZ İÇİNDE (ΣAN EIΣAΓΩΓH)
(YAZARIN ÖNSÖZÜ)

Kelimelerle ilgilenmeye başladığım zaman ne derlemeler yapmayı ne de özellikle sözlük yapmayı düşündüm. İlişkim amaçsız olarak başladı. Basitçe yörenin insanlarının ağızlarından çıkan kelimeleri not etmek hoşuma gidiyordu.Özelliğim o zamanlarda 5 yerde yürütülmekte olan folklorik malzemeyi değerlendirme ile gelişti.
Bazen bu sözcüklerin sınırlı sayıda olduğu zehabına kapıldım ve kaydetmiş olduğum defterlerdekileri sınıflandırmaya yeltendim. Gördüm ki ellerimde önemli sayıda sözcük birikmiş. O zaman bu sözcük ve deyimleri değerlendirmek kararına vardım. Çünkü onlar gün geçtikçe kayıp olmakta idiler. Ve dedim ki: “Bizden kaybolmakta olanları hiç olmazsa kâğıtlarda elde tutalım”. Hemen malzemeleri aramaya başladım. Derlemeleri kahvehanelerde, dükkânlarda, yollarda, gece toplantılarında, düğünlerde, eğlence yerlerinde, arkadaş toplantılarında ve doğal olarak yöremizin köylerinde ve şehirlerinde yardımcı olan insanlarla başladım. Olabildiğince hiçbir şeyi değiştirmemeye çalıştım. Çünkü Girit ve Sitiya diyalektini seviyor ve saygı duyuyorum.Bu derlemede bulunan sözcüklerin bazıları çok eski olup bu gün artık onları duyamazsınız. Çünkü bunlar tarafımdan oldukça eski zamanda 1950 li yıllarda derlenmiştir. Ve o zamandan beri ortaya çıkan yeni uygulamalar öğretim, radyolar, televizyon v.s. bunların unutulmasına ve yeni Yunan dilindekilerle değişmesine neden oldu.
Önemli olan bir şey de kelime değiştirici bayların esareti esnasında Arapların, Venediklilerin ve Türklerin ülkemizde bıraktığı değişiklikler var. Bunlar Girit’in ve Sitia’nın Yunancadan farklı özgün sözcükleriyle karışmıştır. Tüm bunların sonucunda örneğin: İ eğa = Katsika (keçi)oldu, Pirovolos= tsakmaki (çakmak) oldu,Meri = Buti (but) oldu Frissa = Ringa oldu Voskos= Tsobanis oldu.
Yabancı dillerden geçen bazı sözcükler, Türkçeden, İtalyancadan gelip Sitiya lehçesi ile bağdaşan kelimeler bu koleksiyona dahil edilmemiştir. Bunlar için çok örneklerim var. Aşağıda bazıları verilmiştir:
AVANTA, AVARİA, ALATSZAS,VENTETA,GAVATHA,YARMAS,YİURYİA,YİURUSİ,İMAM BAYİLDİ, KAVRUMAS,KAPAMAS,KARAGÖZİS,KÖFTES,KEHRİBARİ,KİMAS,KURBETİ,MAHSULİ,MAHALAS, BAKALİS, BAHTSES, BAKSİSİ,BARADANİS,BEKİARİS, BOĞATSA, BOSTANİ ,BOLUKİ, BUDRUMİ, DOLMAS,PASTURMAS, PATSAS,PODARO,REZİLİ, SİDRİVANİ, TARİFA, TSAKMAKİ, TSİFLİKİ,TSİFUTİS, TSİFTES, TSİFTETELİ, FARZİ, FESİ, FİLDİSİ, HAVUZA, HAİMALİ, HALVAS, HASES.
Ancak Eski Yunanca ve Bizans dilinden de intikal etmiş olan buna benzer yüzlerce kelime bulunmaktadır.
NIKOΣ θ. ΓAPEΦAΛAKIΣ

Prof.Dr.Hakkı Bilgehan.