Geleneksel Girit Halk Türkü ve Şiirleri

[eyuphuseyin]

Bu tür şiir ve türkülerin Girit halk edebiyatı içinde özel bir yeri vardır.Her iki toplumun da çok önem verdiği ve severek okuyup dinlediği bu tür şiir ve türküler daha ziyade denizcilik öykülerini içerir ve gayri muntazam,hece veznini fazla önemsemeyen bir kalıba sahiptir.

Bu türkülerde bazı dizeler nakarat gibi tekrarlanarak kullanılırlar.Madinadha'lar da (Girit manileri)olduğu gibi anonimdirler.
Geleneksel halk türküleri,bunları sahiplenen her iki toplum tarafından aynen belleklerdeki şekliyle söylenegeldiği gibi bazı hallerde faillerin toplumların etnik ve dini kahramanları ile yer değiştirdiği görülür.Yani her iki toplum türküyü kendine göre adapte etmekteydi.
Çocukluğumda bu tarz türküleri şiir olarak değerli eniştem Hamit Özgen'in babası poğaçacı Mehmet Ağa'dan zevkle dinlerdim.
Çocukluğumda ezberlediğim fakat şu anda maalesef bölük pörçük bazı mısralarını ve nakaratını hatırladığım şiirin aklımda kalan kısımları ve Türkçe anlamları aşağıda sunduğum gibidir.

Ali Ekrem Erkal
Geleneksel Kültürüyle Türk Girit kitabından alıntıdır.

[eyuphuseyin]

To Karavi
(Gemi)

Ena karaviarmenize stin Barbaryas sta meri,
Varya furtina top şase,dhen işe ti na yeni.

Bir gemi Berberistan'a doğru seyretmekteydi,
Ne yapacağını şaşırdığı şiddetli bir fırtınaya tutuldu.

O naftis tu arostise stu karavyu stin vlori
Dhen işe mana na ton kle mutadherfo naton psihoponate

Bir denizci başaltında ağır hasta yatmaktaydı,
Ona ağlayacak annesi ve kardeşleri yoktu.

O kapitanos to kleye me ton ğramatiko tu
...................................................
Onun ağlayanı kaptan ve katibiydi
...................................................

Kaptan ona öz güvenini geri getirmek için elinden geleni yapıyor,teselli etmeye çalışıyor,yakında iyileşmiş olarak karaya ayak basacaklarını söylüyorsa da,faydası olmuyordu,o artık umudunu yitirmiştirve ölmek üzere olduğuna inanmaktadır.

Vasta nafti mu kale çe proto mu gemitzi mu,
.......................................................
Kalk artık has denizcim baş tayfam,
.......................................................

Bu gibi sözler de artık onu ilgilendirmemektedir.
Onun artık tek dileği,deniz kenarına gömülmektir ki,dalgalar gelip giderken başını okşasın bu arada dalga ile sürüklenen deniz kabuklarını kardeş ve kuzen edinsin.

Varya mu skapsete to mnima na'ne sto yiroyali,
Na mu htipa i thalasa epano sto kefali,

Mezarımı deniz kenarında ve derin kazın,
Denizin dalgaları başıma çarpsın.

..........................................................
Ta hohlakudhia tu aderfşa ç'aksadherfşa
..........................................................
Denizin kabukları kardeşlerim ve kuzenlerim olsun.

Umutsuzluğunu şu son dokunaklı beytiyle noktalamaktadır:

An ke aspris o korakas ke yini peristeri,
Etotes name nimenune sta dhika mu meri,

Kara karga aklaşıp güvercin olduğu zaman
Beni vatanımda beklesinler.

Girit'teki dostum Manol Sfakanike'ye bu türküyü işitip işitmediğini ve eğer bulabilirse göndermesini rica ettim.Manol bütün aramalarına rağmen türküyü bulamadı,fakat aynı tarzda söylenmiş benzeri üç adedini bulup gönderdi.Özgün örnek olmaları nedeniyle aşağıda sunulan bu türküler:Stamatis A.Apostolakis tarafından derlenmiş,Dimitris Papakostas tarafından,''Rizitika-Dhimotika Trağudhia Tis Kritis'' başlığıyla yayıma sunulmuştur,Kendilerine burada teşekkür bir borç bilirim.

Ali Ekrem Erkal.

[eyuphuseyin]

Bu türküler fırsat bulunca yazılacak saat gece 12.