ANTALYA’DA GİRİT GÖÇMENLERİ: GÖÇ, İSKAN VE SİYASET evren dayar

Girit Konulu Dergiler
Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: ANTALYA’DA GİRİT GÖÇMENLERİ: GÖÇ, İSKAN VE SİYASET evren dayar

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 14 Kas 2019, 18:49

nin tarafları yerliler ve göçmenler olmuştur.

Antalya’da Giritliler ve yerliler arasındaki tüm bu çatışmaların esas sebebinin yerel kaynaklar üzerine yürütülen bu mücadele olduğunu ifade eden ilk kişi ise Nâzım Hikmet’tir.Nâzım Hikmet yerliler ve Giritliler arasında Cumhuriyet’in ilk yıllarında Antalya’da yaşanan bu çatışmalara Memleketimden İnsan Manzaraları’nın dördüncü kitabında değinmiştir.Gerçi kitapta isim kullanılmamış,Antalya “üç nokta kenti” olarak tanımlanmıştır. Ancak 20.yüzyılın ilk yarısındaki görünümünü bilenler için “üç nokta kenti”nin Antalya olduğu çok açıktır. “Üç nokta kenti”ndeki Giritli tüccarlarla yerli eşraf arasındaki çekişmeye değinen şair, bu çekişmede yerlilerin tarafını tutan CHF Müfettişi’ni şu şekilde konuşturmuştur:

…Giritli şirketin pis, kırık pirincine 35 veriliyor, fakat beğenilmiyor bir öz Türkün malı. Sonra bu buhranlı yıllarda biz uğraşıp duralım, parti, hükümet, meclis, Türk vatanında Türkü hâkim kılacağız diye!70

evren dayar
antalya kent müzesi koordinatörü
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: ANTALYA’DA GİRİT GÖÇMENLERİ: GÖÇ, İSKAN VE SİYASET evren dayar

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 14 Kas 2019, 18:50

dipnotlar
1 Girit’te Müslümanlara yönelik şiddet
eylemleri için bkz. Katilena P. Stathakou, “Victimisers or Victimised? The Role of Christian Atrocities in the Voluntary Emigration of Cretan Muslim in the End of the 19th Century”, Tülin Selvi Ünlü (yay.haz.), Mersin the Mediterranean World and the
Twentieth Century-Intersecting Trajectories (16-17 October 2008) (Mersin, 2010), s. 19-20.
2 Stathakou, agm, s. 21.
3 BOA.DH.EO. 465-1314/517, s. 117.
4 Ali Rıza Gönüllü, “Antalya’da İskân
Edilen Muhacirler (1878-1923)”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi 26 (2009): 311.
5 BOA.Y.MTV. 188-119.
6 BOA.Y.MTV. 188-57.
7 Örneğin 750 kişilik son göçmen kafilesini
Elmalı’ya götürmek için İzmir’den yola çıkan Nimet-i Hüda Finike limanına doğru hareketlendiğinde göçmenler vapura el koymuş, vapurun istikametini Antalya iskelesine çevirmişti. Bkz. Mehmet Yılmaz, Konya Vilayetinde Muhâcir Yerleşmeleri
1854-1914, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayımlanmamış doktora tezi (Konya, 1994), s. 167, 252.
8 BOA.Y.MTV. 201-6.
9 Fahriye Emgili, “Girit’ten Antalya’ya Yönelik
Göçler”, Necdet Ekinci-Hatice Akın (yay. haz.), Son Bin Yılda Antalya Sempozyumu (Antalya 18-19 Aralık 2003) Sempozyum Bildirileri (Antalya, 2006), s. 157.
10 BOA.BEO. 1593-119456.
11 BOA.İ.DH. 1483-32.
12 BOA.DH.MKT. 2427-120.
13 BOA.Y.A.HUS. 335-66, lef. 2.
14 BOA.DH.MKT. 431-57.
15 BOA.DH.MKT. 2154-71.
16 BOA.BEO. 517-14.
17 Evren Dayar, “Osmanlı İmparatorluğu’nun
Son Dönemlerinde Antalya’da Çocuk İcarları”, Toplumsal Tarih (2014): 32-37.
18 Kaleiçi yangını ve yangın sonrasında yaşanan
mesken buhranı da Rum cemaati ile Giritli Müslümanlar arasındaki karşılıklı kuşkuları artırmış, Rumların, göçmenlere ev verilirken kendilerinin yüzüstü bırakıldığı serzenişlerine neden olmuştu. Bkz. BOA.Y.PRK.AZJ. 38-97.
19 BOA.Y.MTV. 193-64.
20 BOA.DK.KMS. 105-12/2.
21 BOA.DH.MUİ. 108-1/9.
22 Greek Patriarchate, Persecution of the
Greeks in Turkey 1914-1918 (Constantinople, 1919), s. 92-93.
23 BOA.DH.H. 47-57.
24 Georgos Pechlivanídis,
Attáleia kai Attaleiótes, Pamfylía, Lykía,
Pisidía, Kilikía (Atina, 1989), s. 368.
25 Kemal Karpat, Osmanlı Nüfusu (1831-1914)
Demografik ve Sosyal Özellikler, çev. Bahar Tırnakcı (İstanbul, 2003), s. 26. Nedim İpek de göçmenlerin yerli halkla
kaynaşmasının kolay olduğunu iddia etmiştir. Bkz. Nedim İpek, Rumeli’den Anadolu’ya Türk Göçleri (1877-1890) (Ankara, 1990),
s. 239.
26 Bu vurgunu en önemli nedeni, meselenin,
“Anadolu’nun Türkleşmesi” gibi sosyal bilimlerle çok da ilişkili olmayacak bir tarzda ele alınması ve neye göre yapıldığı belli olmayan bir nicelik (Anadolu’daki Türk nüfusun sayısının artışı) hesabıyla ilişkilendirilmesi olsa gerektir.
27 Anastasia N. Karakasidou, Buğday Tarlaları

Kan Tepeleri: Yunan Makedonyasında Millet Olma Aşamasına Geçiş Süreçleri 1870-1990, çev. Nurettin Elhüseyni (İstanbul, 2010), s. 209-210.
28 Antalya Şer’iyye Sicili 68/10 (22 Mart 1334/22
Mart 1918), Antalya Şer’iyye Sicili 68/19 (12 Nisan 1334/12 Nisan 1918), Antalya Şer’iyye Sicili 68/40 (8 Mayıs 1334/8 Mayıs 1918), Antalya Şer’iyye Sicili 68/53 (12 Mayıs 1334/12 Mayıs 1918), Antalya Şer’iyye Sicili 68/64 (26 Mayıs 1334/26 Mayıs 1918), Antalya Şer’iyye Sicili 68/80 (12 Haziran 1334/12 Haziran 1918), Antalya Şer’iyye Sicili 68/81 (14 Haziran 1334/14 Haziran 1918), Antalya Şer’iyye Sicili 68/82 (15 Haziran 1334/15 Haziran 1918), Antalya Şer’iyye Sicili 68/97 (4 Temmuz 1334/4 Temmuz 1918), Antalya Şer’iyye Sicili 68/98 (12 Temmuz 1334/12 Temmuz 1918), Antalya Şer’iyye Sicili 68/118 (29 Ağustos 1334/29 Ağustos 1918), Antalya Şer’iyye Sicili 68/sayfa 102 (5 Kânûn-ı sâni 1335/5 Ocak 1919), Antalya Şer’iyye Sicili 68/sayfa 109 (26 Kânûn-ı sâni 1335/26 Ocak 1919), Antalya Şer’iyye Sicili 68/sayfa 114 (5 Şubat 1335/5 Şubat 1919), Antalya Şer’iyye Sicili 68/sayfa 118 (10 Şubat 1335/10 Şubat 1919), Antalya Şer’iyye Sicili 68/sayfa 124 (4 Şubat 1335/4 Şubat 1919), Antalya Şer’iyye Sicili 68/ sayfa 134 (22 Şubat 1335/22 Şubat 1919), Antalya Şer’iyye Sicili 68/sayfa 153 (17 Mart 1335/17
Mart 1919), Antalya Şer’iyye Sicili 68/sayfa 156
(12 Nisan 1335/12 Nisan 1919), Antalya Şer’iyye Sicili 68/sayfa 165 (20 Nisan 1335/20 Nisan 1919), Antalya Şer’iyye Sicili 68/sayfa 165 (6 Mayıs 1335/6 Mayıs 1919).
29 Antalya Şer’iyye Sicili 68/sayfa 112 (25
Kânunusani 1335/25 Ocak 1919); Antalya Şer’iyye Sicili 68/sayfa 153 (14 Nisan 1335/14 Nisan 1919).
30 Mehmed Yurduseven, Antalya İhsaniye Köyü
İncelemesi (İstanbul, 1960), s. 101.
31 Antalya Şer’iyye Sicili 57/167 (11 Ağustos
1317/24 Ağustos 1901), Antalya Şer’iyye Sicili 57/168 (12 Ağustos 1317/25 Ağustos 1901), Antalya Şer’iyye Sicili 70/182 (21 Nisan 1325/4 Mayıs 1919).
32 BOA.DH.ŞFR. 440-70.
33 Akdeniz, 5 Ağustos 1341.
34 Akdeniz, 21 Teşrinisani 1341.
35 BCA.CHP.K. 490.01.0.0-618.27.1, s. 8.
36 Muzaffer Deniz, Cumhuriyetin İlk Yıllarında
Antalya Şehrinde Eğitim (1923-1950), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayımlanmamış doktora tezi, 2009, s. 209-210.
37 BCA.CHP.K. 490.01.0.0-618.28.1, s. 117.
Topluluk bağlarının bu bilinçli niteliği güçlü bir mahalle kültürüne de yol açmıştır. Antalya’da bir mahallenin adını taşıyan yegâne futbol takımının Şarampol İdman Yurdu olması bu nedenle şaşırtıcı değildir. Bkz. Antalya, 11 Teşrinisani 1340.
38 Dâniş Remzi Korok, “18 Ay İtalyan İşgali
Altında Antalya ve Havalisinden Notlar 43”, Yeni Sabah, 22 Nisan 1941.
39 BOA.DH.EUM. 3. SB. 5/29, lef. 1, BOA.DH.EUM.
3. SB. 8/79, lef. 4, BOA.DH.EUM. 3. SB. 8/79, lef. 1/1. Tehcir daha sonraki yıllarda da devam etmişti. Örneğin Dâhiliye Nezareti
17 Şubat 1916’da Kaş sahilinde ve sahile yakın köylerde eli silah tutan Rum erkeklerin dâhile sevk edilmesini emrini vermişti. Bkz. BOA.DH.EUM. 3. SB. 13/85, lef. 2/1. Yunanistan’ın savaşa gireceğinin kesinleşmesinden sonra Rum tehciri
daha geniş kapsamda ele alınmış, 1917’nin başlarından itibaren özellikle sahil

bölgelerindeki Rumlar iç bölgelere sevk edilmeye başlanmıştı. 26 Mayıs 1918 tarihinde Fethiye, Kaş, Kalamaki, Demre, Finike, Ağva ve Antalya sahillerindeki Rumlar üç dört günlük mesafeye (örneğin Akseki ve Bozkır’a) sevk edildi. Bkz. BOA.DH.ŞFR. 87/306, BOA. DH.ŞFR. 88/198, BOA.DH.EUM. 3. SB. 8/79,
lef. 4.
40 Süleyman Fikri Erten, Milli Mücadele’de
Antalya, Antalya, 1996, s. 26.
41 BCA. 30.10.0.0-106.694.7.
42 İleri, 19 Aralık 1951.
43 Örneğin Antalya gazetesinin 10 Eylül 1925
tarihli nüshasında Girit muhacirlerinden Kaptan Eşref’in Andifli’de Türk doktor varken hastasını Meis’e götürdüğü iddia edilmişti. Bkz. Antalya, 10 Eylül 1341.
44 Akdeniz, 28 Nisan 1341.
45 Antalya, 18 Mart 1926.
46 Mazlum Adıson, Antalya’nın Kara Günleri,
Evren Dayar (yay. haz.) (Antalya, 2012), s. 98-99.
47 BOA.HR.SYS. 2558-1.
48 Babalık, 10 Kânunuevvel 1329.
49 Antalya, 17 Mart 1926.
50 BCA.CHP.K. 490. 01-1903. 1, s. 147.
51 Akdeniz, 26 Temmuz 1341.
52 BCA.CHP.K. 490. 01-1903. 1, s. 141.
53 BCA.CHP.K. 490. 01-1903. 1, s. 132.
54 BCA.CHP.K. 490. 01-1903. 1, s. 130.
55 BCA.CHP.K. 490. 01-1903. 1, s. 127.
56 BCA.CHP.K. 490. 01-1903. 1, s. 123. Yeni
Türkiye gazetesi göçmenlere dönük tüm bu ithamlara yanıt vermiş olmalıdır. Gazetenin sadece iki nüshası günümüze ulaşabildiğinden, maalesef, bu yanıtlar hakkında ancak dolaylı ve tek taraflı olarak (Antalya gazetesi nüshaları aracılığıyla) bilgi edinilmektedir. Örneğin Yeni Türkiye’nin 20 Kasım 1926 tarihli nüshasında “Vatanperverlikte İnhisar” başlığıyla yayımladığı makalesinde Dr. Giritli Cemil Süleyman, Antalya’da “ahali-i asliye” ve göçmenler arasında bir ayrım
yapıldığını dile getirmiştir. Üstelik bu makale bu konuda Yeni Türkiye’de neşredilen ilk makale de değildi. Ondan bir ay kadar önce Dr. Giritli Cemil Süleyman Yeni Türkiye’de “Yerlilik ve Yabancılık” başlıklı bir makale daha kaleme almıştı. İtalyan işgaline kentte kimlerin destek verdiği konusunda yaşanan bir tartışma nedeniyle gazetenin 20 Kasım 1926 tarihli nüshasında yayımlanan bir diğer makalede ise Rodoslu Mehmet Nuri, Antalya gazetesi ve sahibi Mehmed Emin’i kentteki tüm göçmenleri vatana ihanet etmekle itham ettiğini yazmıştı. Bkz. Antalya, 21 Teşrinisani 1926.
57 BCA.CHP.K. 490. 01-1903. 1, s. 126.
58 BCA.CHP.K. 490. 01-1903. 1, s. 117-118.
59 Zümrütova, 15 Nisan 1928.
60 BCA.CHP.K. 490. 01-618.28.1, s. 117.
61 Muhammet Güçlü, Dr. Burhanettin Onat ve
Hayatı (Antalya, 2004), s. 56-57.
62 Güçlü, age, s. 66.
63 Age, s. 68-75.
64 Age, s. 83-85.
65 Cemil Koçak, Belgelerle İktidar ve Serbest
Cumhuriyet Fırkası (İstanbul, 2006), s. 316.
66 BCA.CHP.K. 490.01.0.0-618.28.1, s. 117.
67 BCA.CHP.K. 490.01.0.0-618.28.1, s. 118-119.
68 Güçlü, age, s. 74-76.
69 Resmi Antalya, 24 Teşrinievvel 1930.
70 Nâzım Hikmet, Memleketimden İnsan
Manzaraları (Ankara, 1987), s. 401.
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Cevapla

Kimler çevrimiçi

Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 4 misafir