OSMANLI NEFERİ VE SAVAŞ (1593-1699) İsmail GÜNTAN

Girit ile ilgili Tezler
Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI NEFERİ VE SAVAŞ (1593-1699) İsmail GÜNTAN

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 13 May 2020, 13:21

esnaf kethüdası geliyordu ve etrafında sırtlarına zırh, başlarında çeşitli renkteki sarıkları ve miğferleriyle ellerinde kargıları bulunan sekiz-on civarında süvariler bulunuyordu. Bunlarla beraber nefir, davul ve darbuka çalanlar geliyordu. Ekmekçileri, kasaplar takip etmekteydi. Bunların önünde yarı çıplak halde bir adam sağ elinde ucu kolunun derisiyle eti arasından geçmiş bir tüfek taşıyor ve bu noktada pıhtılaşmış kan kötü bir görüntü sunuyordu.
Kasap çırakları bu adamın arkasından ikişer kişilik sıralar halinde ilerliyor ve mesleklerine özgü aletler taşıyorlardı. Bunların çoğu kaplan ve pars derisiyle örtünmüşlerdi. Ortalarında gümüş ve altın yaldızlı boynuzları olan inekler götürülüyordu. Bunların yanında deri ve boynuzları çeşitli renklere boyanmış koyunlar bulunuyordu. Ardından kasap kethüdası, etrafında zırhlı ve süslü süvarilerle geliyordu. Bunların süslü atları güzel bir görüntü sunuyordu. Arkasından atla takip edenlerin ince işlenmiş kalkanları ve boyalı okları vardı. Bunların da çalgıcıları mevcuttu. Ardından gelen bahçıvanlar başlarında bir soğan parçası ve fitilli tüfeklerinin ucunda bulunan otlardan tanınıyorlardı. Yemişçiler ve tatlıcılar da aynı şekilde yürümekteydiler. Yemişçilerin önünde giden iki kişi, başlarında içi farklı türden meyvelerle dolu birçok sepetin bulunduğu birer büyük tepsi taşıyordu. Tatlıcıların önünde ilerleyen bir adamın topuklarına kadar inen bir gömleği vardı ve baştan aşağı helva kaplıydı ve kaba eti üzerinden avuç dolusu aldığı helvaları yiyor ve bir yandan da ona bakanlara fırlatıyordu. Oldukça uzun olan sakalı tamamıyla tatlıya bulanması nedeniyle görülemiyordu, külahı da tatlıdan yapılmıştı. Bu adamdan başka hasırcıların yanına karışmış tuhaf bir adam daha vardı. Sırtında hasırdan yapılmış bir kaftanla eşek üzerine binmişti ve koşum iplerini seyisler tutuyorlardı. Adamın büyük olan sarığı hasır parçalarından yapılmıştı ve kethüda, yeniçeri ağası veya vezirleri taklit eder şekilde, gülünç bir halde başını sağa ve sola çevirerek selam veriyordu. Bundan sonra pamukçular, önlerinde aslan ve bir pars postu taşınır halde ilerliyorlardı. Silahçılar arasında ata binmiş ve kılıçları temizliyor gibi yapanlar vardı. Şamdancılar arasında ata binmiş bir çırak mum yapımını taklit ediyordu. Mumcuların önünde içi mumla dolu bir sandık taşınmaktaydı.
Kürkçülerin sırtında çoğunlukla kaplan veya pars derisi bulunuyordu. Taşıttıkları derilerden tanınan dericiler, ayakkabıcıların önünden yürüyorlardı ve ellerinde meslek aletleri bulunuyordu. Kundura ökçesi çakanlar arasında, taşınan küçük bir dükkân içinde bir çocuğun demir çakıyor gibi örs üzerine çekiç salladığı görülüyordu. Çuhacılar kendilerini tanıtmak üzere vücutlarını çuhalarla sarmışlardı. Kahveciler ve kahve taşıyanlar, kuvvetli ve gürbüzdüler, omuzları üstünde havan taşıyorlardı. Arkalarından


114
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI NEFERİ VE SAVAŞ (1593-1699) İsmail GÜNTAN

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 13 May 2020, 13:23

gelen bir araba içinde iki-üç adamın kahve pişirdikleri ve mermer havan içinde kahve dövdükleri görülüyordu. Bunların dışında sarıkçılar ve terziler gibi pek çok türden esnaf alaylarda yer alıyordu. A. Galland’a göre bunlar toplamda üç bin civarındaydılar ve içlerinde çoğunlukla Rum, Yahudi ve Ermeniler bulunuyordu. Esnaf alayını görmek için toplanan halk, padişahın da içinde bulunduğu alayları izlemeye gelenler çok daha fazlaydı. Esnafların çoğunda silah bulunuyor ancak barutlarının az olduğunu göstermekten kaçınıyorlardı. Bununla birlikte atışları oldukça kötüydü ve nişan almak üzere fitilli tüfeklerini havaya kaldırıyor veya göğüslerine basıyorlardı. Atış sırasında başlarını arkaya çeviriyor ya da sağ ve sol omuzlarına doğru indiriyorlardı.487
Sefer kararının alınması ve gerekli hazırlıkların yapılması süreci, aynı zamanda resmi törenlerin başlangıcını ifade ediyordu. Devletin üst kademelerinde başlayan törenler, Osmanlı askerini ve halkını da içine alacak şekilde genişletiliyordu. Tuğ-ı hümayun ve rical tuğlarının dikilmesi, askerler için zorlu sürecin başladığı anlamına geliyordu. Sefere çıkış törenleri arasında özellikle sefer alayları önemli bir yer tutuyordu. Merkezi ordunun farklı birliklerine mensup askerleri bu alaylarda elbise ve teçhizatlarıyla bir anlamda gövde gösterisi yapıyorlardı. Sefer alaylarında askerin düzen ve disipline yönetim tarafından da büyük bir önem veriliyordu. Çünkü sefer alayları doğrudan padişah ve devletin askerler üzerinden ihtişamı ve gücünü gösteriyordu. Sefere çıkışta görülen diğer bir törende esnaf alayıydı. İmparatorluk merkezinde çok farklı sanat dallarında görev alan sanatkârlar kendi meslekleri altında gruplara ayrılıyor ve alay geçişi süresince hünerlerini gösteriyorlardı. Sefer ve esnaf alayları, devletin zenginliğini ve gücünü göstermesinin yanında devlet ile halk arasında iletişimi artıran, farklı renk ve eğlence unsurları barındırması nedeniyle de halkın geniş katılımı içinde gerçekleştiriliyordu.
3.2. Alay Törenleri


Alay törenleri, askerin kendi zabiti altında toplanması ve padişah veya serdar önünde yürüyüş gerçekleştirmesinden meydana geliyordu. Bu törenlerde askerlerin düzenli şekilde sıra oluşturması ve hareketi oldukça önemliydi. Askerlerin ordugâh veya herhangi bir yol üzerinde karşılıklı saflar halinde bekleyişleri de alay törenleri içerisinde yer alıyordu. Kroniklerde, “Alay göstermek”, birliklerin yürüyüşlerini ifade ederken “selama durmak” da askerlerin karşılıklı sıralar halinde duruşu ve bekleyişi anlamına



487 Galland, İstanbul’a Ait Günlük Anılar, s. 109-112; Genç, a.g.t., s. 58-59; Çelik, İstanbul Orducuları, s. 359-360.

115
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI NEFERİ VE SAVAŞ (1593-1699) İsmail GÜNTAN

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 13 May 2020, 13:24

geliyordu. Padişah veya serdarın, saflar arasından geçerek askerleri selamlama geleneğinden dolayı bu şekilde ifade ediliyordu. Sefer organizasyonları sırasında alay törenlerini birçok kez görmek mümkündü. Ordunun merkezden hareketinin yanında büyük şehir ve menzil girişlerinde, sefer yürüyüşü sırasında merkezi orduya katılımlarda, köprü geçişlerinde, ordugâhta ve geri dönüşte alay törenleri düzenlenmekteydi.
Kroniklerden elde ettiğimiz bazı örneklere göre, Edirne, Erzurum, Van ve Konya gibi şehirlerin girişinde bulunan menzilden itibaren alay tertibi meydana getirilmekteydi. Evliya Çelebi, Melek Ahmet Paşa’nın Van’a girerken düzenlediği alayı oldukça renkli ve canlı bir şekilde tasvir etmektedir, Öncelikle merkezi ordu, Van Çavuşlar Kethüdası önderliğindeki üç yüz adet asker tarafından Çaybaşı menzilinde karşılanmış ve Ahmet Paşa, "Yaşın uzun olsun! Tanrı Ta‘âlâ pâdişâha uzun ömürler versin!" denilerek Van’a doğru uğurlanmıştı. Ordunun hareketiyle birlikte mehterhane çalınmaya başlanmıştı. Vezirler kanunnamesine göre, önce Melek Ahmet Paşa alayı yürüyüşe geçmişti. Bunların önünde bin beş yüz adet Tatar askeri; çatal kuş atlı ve küpeli, hepsi sadaklı ellerinde kamçıları, başlarında Nogay, Şirin, Mansuri ve Avlati tarzı kalpaklarıyla sıra oluşturmuşlardı. Bunun yanında bin adet deli ve gönüllü askeri alayları bulunmaktaydı. Bu askerler, pür-silah ve Salihli, Kurunay, Yelketi, Evronosi, Gazi Porçavi, Behlüli, Gazi Mihali, Hürumi, Kasımi, Balılı, Manlifke, Arabî, Bektaşi ve Kalenderi tarzındaki sorguçlarını turna, şahin ve zağanos tüyleriyle süslemişlerdi. Bunların beş-altı yüz kadarında, kaplan, aslan, kurt ve ayı postu ile Dârâyî, Hârâyî, kadife ve kemhâ kumaşlarından örülmüş gömlekleri ve her birinin arkasında kartal, karakuş ve devlengeç kuşlarının kanatları bulunmaktaydı. Hepsinin ellerinde altın yaldızlı Kostaniçse tabir edilen mızrakları ki, bunların her biri kol kalığında ve üzerlerinde kurt ve ayı postları ile uçlarında ipekten kırmızı ve yeşil renkli deli bayrakları yer alıyordu.
Gönüllü askerlerin bayrakları sarı ve kırmızı renkliydi. Ayaklarında Kubadi ayakkabıları ve bunların ökçesinde atları hızlandırmak için takılan çekirdekli ve çarklı mahmizleri yer alıyordu. Atlarının karınları kızıl kınalı, göğsü demir kalkanlı, başlarında demir başlıklar ve sırtlarında kaplan postu bulunuyordu. Bu askerlerin arasında elli adet alay çavuşları yürüyordu. Bunların bellerinde üçer vukiyyelik gümüş kemerler üzerinde uzun hançerler, başlarında Şam Süvar tüyleri, ellerinde ikişer vukiyyelik ciritler ve kırmızı kadife şalvarları ile Musannek, Gökeş ve Seylavi gibi isimleri olan atlara biniyorlar ve davullar çaldırarak askerin düzgün şekilde saf tutmasını sağlıyorlardı. Yer yer alayları gezerken “Allah” diye haykırıyor ve askeri dizip alayları gezerken "Yaşa, yaşa!" diyerek şaka yollu sözler söylüyorlardı. Bunların arkasında beş yüz civarında


116
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI NEFERİ VE SAVAŞ (1593-1699) İsmail GÜNTAN

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 13 May 2020, 13:26

kilerciler, çaşnigirler, sarraçlar, mehteran-ı hayme ve deve sürücüleri, seyisler, deve kiralayıcıları, meşaleciler ve saray ahırı bakıcıları yer alıyordu. Bunlardan başka kırk bayraklı sekban ve sarıca birlikleri, ellerinde ellişer dirhem gelen tüfekleriyle at başı beraber yürüyorlardı.
Ardından müteferrikalar çifte köçekleriyle, üç yüz civarında kapıcıbaşılar samur kürklü ağalar silahlarıyla kırk-elli civarında köçekleri ve yedek atlarıyla, arkasından Ahmet Paşa’nın tuğ ve bayrakları ile taş ve altın zincirlerle süslü atları, seksen adet sekban ve sarıca bayrakları ve bölükbaşılar ile çavuşları silahlarıyla, ardından Ahmet Paşa, mücevher sorgucu ve iki tarafında mataracı ve mücevherli tüfekçileri, akabinde silahtar ve çuhadar, yirmi iki iç ağaları, Gürcü, Abaza ve Çerkezlerden oluşan iç oğlanları, tokmak tüfekli iç mehterleri, arkasından Paşa Kethüdası Yusuf Ağa ve Hazinedar Cafer Ağa iç oğlanlarıyla, sakalar, saraçlar ve seyisler yer alıyordu. Bunun yanında Bitlis Hanı kethüdası, Hakkari Hanı kethüdası, Mahmudi Hanı İbrahim Bey, Şirvan Beyi, Müküs, Kesan, Bayezit, Hizan, Pinyanişi, Bizeduş, Karkar, Ağakis, Beni Kutur, Karni, Hiron, Muş, Adilcevaz, Erciş ve Bargiri gibi Van eyaletine bağlı yirmi dört Sancak beyi ve kırk adet aşiret beyleri askerleriyle birlikte Melek Ahmet Paşa’yı selamlamak üzere gelmişlerdi. Ahmet Paşa, iki tarafta saflar halinde bekleyen bey ve askerleri selamlamıştı. Bununla birlikte ordunun alay töreniyle Çaybaşı’ndan Van’a gelmesi dört saatlik süreyi bulmuştu.488
1620-21 tarihli Hotin Sultan II. Osman’ın Hotin seferinde, ordunun Edirne’ye girişi esnasında yeniçeriler, sipahiler ve diğer ağalar ile müteferrika, alay töreni yapılması için uyarılmışlardı. Öncelikle altın üsküflü dört yüz solak, Padişahın önünde Sancak-ı şerif açılıp yürüyüşe geçmişler, diğer yandan yedi alem ile Mir-i alem Ağa, Vezirazam Hüseyin Paşa ve yanında Şeyhülislam Esat Efendi, kadıaskerler, Defterdar, Rikab-ı hümayun ağaları ve müteferrika bulunmaktaydı. Çavuşbaşı ve çavuşlar, ellerinde altın ve sim topuzlarla halkın izdihamını önleyip yol açmaktaydılar. Padişahı ve orduyu karşılamak üzere başta Edirne kadısı, ulema, müderris, meşayih, eşraf ve esnaflar saflar halinde durmaktaydılar. Sazlı Köprü’den Edirne’ye varıncaya kadar bu bölgede yaşayan halkın toplanması nedeniyle aşırı kalabalık görülmekteydi. Bununa birlikte Edirne ayanları tarafından yüzlerce koç ve sığır kurban edilmiş ve dualar yapılmıştı. Bölgenin tüccar ve esnafları Padişahın önüne ipek kumaş ve işlenmiş deriler sermişlerdi. Sultan





488 Seyahatnâme, IV, s. 102-104.

117
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI NEFERİ VE SAVAŞ (1593-1699) İsmail GÜNTAN

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 13 May 2020, 13:27

Osman, vezirlere selam vermiş önünde Rikab-ı hümayun ağaları olduğu halde otağ-ı hümayun önündeki tahtına oturmuştu.489
1635-36 tarihli Sultan IV. Murat’ın Revan seferinde, ordunun Konya’ya girişinde alay töreni düzenlenmişti. Karaman ve Anadolu eyaleti askerleri ile yeniçeri ve altı bölük askerleri karşılıklı saflar oluşturmuşlardı.490 Yine aynı seferde, Sultanın Erzurum yakınlarındaki Ilıca menziline gelmesiyle divan üyeleri, ocak ve bölük ağaları, bütün sipahi ve yeniçeriler ile eyalet beyleri askerleriyle Padişah huzurundan geçerek alay töreni gerçekleştirmişlerdi. Ayrıca burada Sancak-ı şerifin teslimi töreni yapılmıştı. Sultan Murat, Veziriazamdan aldığı Sancak-ı şerifi alıp bir miktar götürdükten sonra iç oğlanlarına teslim etmişti. Bunun yanında büyük bir alay töreni meydana getirilmişti. Ilıca menzilinden Erzurum’a kadar uzanan yolun iki tarafında kapıkulu sipahileri, silahtarlar, ulufeciyan-ı yemin ve yesar bölükleri selama durmuşlardı. Askerin fazlalığı nedeniyle beylerbeyilere selam yeri kalmadığı için Anadolu
ve Karaman gibi ordunun sağ kolundaki birlikler kapıkulu sipahilerinin arkasında bir saf ve Rumeli, Şam gibi ordunun solunda hareket eden birlikler silahtarların arkasında bir saf oluşturmuşlardı. Bununla birlikte askerlerin alay yürüyüşü de gerçekleştirilmişti. Buna göre piyade askerlerden olan cebeci, topçu ve yeniçeri ağaları askerin öncüsü olup, ardından çavuş ve müteferrikalar ile divan üyeleri ve kapıcıbaşılar yürümüştü. Onların ardından dört padişah tuğu ile Şeyhülislam ve vezirler, kadıaskerler, nişancı ve defterdarlar yer alıyordu. Ardından Sancak-ı şerif ile yedekler, peykler ve solaklar ile iç oğlanları beraber hareket ediyorlardı.491
1638-39 tarihli Sultan IV. Murat’ın Bağdat seferinde ordu Konya’ya geldiğinde düzenlenen alay töreninde, yeniçeri alayı, bölük ağaları, kethüda ile çavuşlardan oluşan bölük halkının alayı, kırmızı, yeşil ve beyaz bayraklarıyla saflarda bulunmaktaydı. İki tarafta sarı ve silahtarların alaca bayrakları ve gureba-i yesar’ın beyaz ve yeşil bayrakları yer almaktaydı. Ayrıca saflarda, Baş defterdar Mehmet Paşa ve Tevki’i Ali Paşa ile divan kâtipleri, hazine hafızları ve Rikab-ı hümayun ağaları, kadıaskerler, Şeyhülislam Yahya Efendi, vezirler ve Veziriazam Bayram Paşa ve müteferrikalar bulunuyordu. Padişahın iki tarafında yer alan solaklar ile Silahtar, Çukadar ve Rikabdar’ın altın süslemeli kılıçları vardı. Mehteranda, beş çift develer üzerindeki zurna, kös, davul ve borular çalınıyordu.




489 Topçular Kâtibi Tarihi, s. 722-723.
490 Topçular Kâtibi Tarihi, s. 1016-1017.
491 Fezleke Tahlil ve Metin, s. 855-856; Gazavat-ı Sultan Murad-ı Rabi, s. 61; Revan ve Tebriz Ruznâmesi, s. 18; Zafername Tahlil ve Metin, s. 9-10.

118
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI NEFERİ VE SAVAŞ (1593-1699) İsmail GÜNTAN

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 13 May 2020, 13:30

Padişahı karşılamak üzere Konya halkı ile ulema ve Mevlevi şeyh ve dervişleri hazır bulunmaktaydılar.492 Aynı seferde, Halep’te Osmanlı ordusuyla karşılaşan Jean Baptiste Tavernier, Mısır eyaletine bağlı yeniçerilerin tasvirini sunmaktadır. Tavernier; “her birinin ayak bileklerine kadar inen lal rengi çakşırları, İngiliz kumaşından Türk usulü ceketleri, çeşitli renklerde işlemeli pamuklu bezden gömlekleri var. Çoğunun altın ve ipek düğmeleri bulunuyor; hem kemerleri hem de kılıçları gümüş kakmalı.”493 olduğunu ifade etmiştir. Bağdat Kalesi’nin fethinin ardından kaleden otağı hümayuna varıncaya kadar oluşturan alaylarda, altın üsküflü ve sim kılıçlı dört-beş saf yeniçeri alayları, onların altında başlarında külah ve silahlı olarak topçu ve cebeci alayları, kırmızı, sarı, yeşil ve beyaz bayraklarıyla bölük halkı dört-beş kat saflar halinde yer alıyordu. Rumeli askerlerinin her birinde Kostaniçse mızrakları ellerinde, Anadolu askerleri dahi silahlı saflar halinde, müteferrika ve çavuşlar sim topuz ve değnekleriyle saf tutmuşlardı. Bu şekilde tüm askerler saf saf ve kat kat düzenli bir şekilde duruyor kılıç, ok, kalkan ve silahlı her sınıf ile yeniçeriler, çorbacılar ve solaklar kaideleri gereği saflarda yerlerini almışlardı.494
1658-59 tarihli Anadolu Celalileri üzerine düzenlenen seferde, İzmit menzilinde Köprülü Mehmet Paşa tarafından alay töreni düzenlenmişti. Yol üzerinde sağ ve sol tarafta saflar halinde sekiz bayraklı Tatar askerleri, bunların içinde Nogay, Badraği, Mansuri, Şirinli, Urumbeti, Arslani, Nevruzi ve Çobani gruplarından askerler başlarında Nogayi ve Badragi kalpakları her biri sadaklı ve ellerinde şidak kamçılarıyla atbaşı beraber selama durmuşlardı. Ardından sağ kolda deli alayı ve sol kolda gönüllüler alayı bayrakları altında biner adet asker bulunmaktaydı. Deli alayında bulunan askerlerin sırtında kaplan, ayı veya kurt postu, başlarında kurt, kaplan veya tilki derisinden yapılmış üzerinde turna, şahin, zağanos ve karakuş kanatları ile değerli taşlarla süslenmiş taçları bulunuyordu. Deli ve gönüllü alaylarındaki askerlerin başları açık ve alınlarıyla iki kulaklarının yanları delinmiş şekilde buralardan turna, şahin, zağanos ve balaban kuşlarının tüyleri geçirilmiş, ellerindeki Kosdaniçse mızrakları kurt postuyla sarılmıştı. Arkalarına ve iki koltuk altlarına kartal, karakuş, devlingeç ve gücügen kuşlarının kanatları bağlanmış, çizmelerinde ise birer karış uzunluğunda demir çarklı mahmizleri bulunuyordu. Bunun yanında fil, timsah, boğa veya gergedan derisinden yapılmış Halep




492 Topçular Kâtibi Tarihi, s. 1079-1080.
493 Jean Baptiste Tavernier, Tavernier Seyahatnamesi, (çev. Teoman Tunçdoğan), Kitap Yayınevi, İstanbul
2006, s. 176.
494 Topçular Kâtibi Tarihi, s. 1100-1101.

119
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI NEFERİ VE SAVAŞ (1593-1699) İsmail GÜNTAN

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 13 May 2020, 13:31

kalkanları vardı. Bu askerlerin binekleri, Eflak, Boğdan, Dobruca, Deliorman, Salihli, Taşlıca ve Hersekli diyarlarının atları olmakla birlikte üzerlerine kına nakşedilmiş, başları ve gövdeleri zırhlarla donatılmıştı.
Deli ve gönüllü askerlerinin arkasında sağ ve sol tarafta selama duran diğer alayların askerleri bulunmaktaydı. Bunlardan Salıcı alayı; bin adet asker, ellerinde kantar sırıkları, başlarında beyaz sarıkları ve genellikle kılıçlı ve Mevlayi külahları ile selama durmuşlardı. Serdengeçti askeri alayı; bin adet asker ve küheylan atlarıyla tüfeklilerden oluşmaktaydı. Kilerciler alayı; beş yüz adet asker, ellerinde sırıkları ve küheylan atları bulunmaktaydı. Çaşnigirler alayı; beş yüz adet asker, başlarındaki kırmızı keçeleri üstünde zerduz üsküf ile küheylan atlara binmiş, ellerinde sırıkları ve sırıkları ucunda yalmandan aşağı siyah toplu kargı ve kantar mızrakları bulunan askerlerdi. Müteferrikalar alayı; bin adet asker, silahlı ve süslü atlara binmiş, ellerinde kantar sırıkları yer alıyordu. Vacibü’r ri’aya ağaları alayı; bin adet asker, silahlı ve süslü vakar sahibi ağalardan oluşan, beş, on ve on beşer zırhlı ağalardı. Kapıcıbaşılar alayı; üç yüz adet asker, elbiseleri ihtişamlı, yüz-yüz ellişer maiyeti olan, her biri mir-i miranlığa layık ve bazıları daha sonra eyalet yöneticisi vezir olan askerlerdi. Kapıcıbaşıların iç ağaları dahi zırhlı, Cilfidan, Ma’nek, Tariki, Musafaha, Kebişe, Havvare, Mahmudi ve Hamidi türünden altı parça yancıklara sahip olan atlara binmişlerdi. Yedekler ile Emir-i ahur ve tuğlar alayı; üç yüz adet asker, ellerinde sırıklı iç ağaları, sarraçları ve her bir yedekleri değerli taşlarla süslü birer hazine değerinde küheylan atları mevcuttu. İç ağalar alayı; beş yüz adet asker, feda’i ve Mervani bıyıklı, ellerinde kargı sırıkları, bellerinde Şeyhani, Sunkuri, Hindi, Kirmani, Horasani gibi kılıçları olan alet ve silahlarıyla gösterişli askerlerdi. Mehteran alayı; bunlar dahi pür-silah, atlar üzerinde mehteran çalan askerlerdi.495
Osmanlı seferlerinde, merkezi ordunun yanında devlete bağlı beylik ve eyalet askerleri de alay töreni düzenlemekteydi. 1662-63 tarihli Uyvar seferinde, Kırım Tatarları, Eflak, Boğdan ve Erdel askerleri tarafından alay töreni meydana getirilmişti. Kırım Hanı Mehmet Giray’ın oğlu Ahmet Giray’ın önderliğinde kırk bin Kırım Tatarı, davul ve köslerini çalarak saflar halinde alay geçişi yapmışlardı. Tatarların yanında on iki bin civarında piyade Kazak askerleri bulunuyordu. Kazak askerleri, demir zırhlı ve ellerinde tüfekleri ile geçiş yapıyorlardı. Potkali, Berabeş, Andirya, Şeremet, Zaporoska, Durujunka, Sirge ve Çoçka adlarında yetmiş civarında hatmanları arkalarından trompet çalınmak suretiyle geçiyorlardı. Bunların ardından Kırım ve Kazak, mirzaları ve eyalet



495 Seyahatnâme, V, s. 135-137.

120
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI NEFERİ VE SAVAŞ (1593-1699) İsmail GÜNTAN

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 13 May 2020, 13:33

beyleri ki bunlar Kırım’a bağlı kırk Şirin ve Mansurlu Beyleri ile Nogay Beyleri’nden meydana geliyordu. Bu askerler pür-silah ve ellerinde kamçıları, her birinin arkasında sadakları olmakla birlikte Huşenk Şah âdeti üzere kürklerini ters giymişler ve kalpaklarını gözleri üzerine çekmişlerdi. Ahmet Giray’ın elbisesi zerduz dibaydı. Kemerindeki kılıcı ve sadakı mücevherler ile süslüydü. Kalpağı âli Cengiz tarzı şıpırtma börk kalpaktı. Onu karşılamaya çıkan Ali Paşa at başı beraber hareket edip şehzadeyi öven sözlerinden sonra Hanzade dahi iki tarafa selam vermişti. Ahmet Giray’ın yanında beş yüz civarında demir zırhlı ve sadaklı iç oğlanları bulunuyordu.496
Boğdan askeri, yirmi yedi bin civarında pür-silah ve çatal atları ile çuka kontuşları ve başlarında kalpaklarıyla yürüyüş yapmaktaydılar. Artları sıra yetmiş adet hatmanları ile Kaptan, Vamoş, Logofet, Bistiyar, Kamarans, Kopar, Pustenik, Armaş, Porkalab, Vornik, Postelik, Behranik, İstibar, Komsin, Zihnigar ve Uşar isimli rütbe sahipleri ile vilayet zabitleri bulunmaktaydı. Bu askerlerin sancaklarına Hazreti Âdem ile cennetten çıkarak çift süren sığır olduğuna inanılan öküz başı tasviri işlenmişti. Boğdan askerlerinin yanında merkezden gönderilen yüz civarında kapıcıbaşılar ve üç bin adet Tarabans tüfeklileri ile bin civarında sekban, sarıca ile mataracılar, onların arkasında Boğdan Beyi Gika Bey, samur kürkü ve kırmızı samur kalpağıyla ve iki yüz kadar iç oğlanlarıyla birlikte yer alıyordu. Bunun yanında Osmanlı Devleti tarafından ihsan olunan mehterhane çalınıyor, tuğ ve bayraklar açılarak ardı sıra hareket eden iki bin civarındaki arabalarla geçiş yapılıyordu.497
Eflak askerleri yirmi bin civarında pür-silah ve çatal atlı, çuka roklalı, samur ve zerdeva kalpaklı ve tirkeşli askerlerdi. Bunların yayan Tarabans tüfekli askerleri çoktu. Boğdan’ın atlıları gibi Eflak’ın da Tarabans askerleri meşhurdu. Eflak vilayetinin makamları Boğdan’dan fazlaydı. Baş Logofet, Vornik-i evvel, Vorknik-i sani, Baş Hatman, İkinci Hatman, Pustenik, Behranik, Kopar, İstabar, Vistiyar, Komsin, Zihnigar, Orta Logofet, Küçük Logofet, Uşar, Şatrar, Kamaşar, Armaş, Ustolnik, Vetah, Koçlar, Medeninkar, Selçar, Baş Darabans ve Vamoş kademelerinde bulunan askerler pür-silah ve köleleriyle yürüyüşteydiler. Eflak askerlerinin sancak ve bayraklarında tüm kuşların önde geleni olarak inandıkları şahin kuşu tasvirleri bulunmaktaydı. Bunlardan sonra merkezden gönderilen kapıcıbaşılar ve divan görevlileri ile sekiz bin kadar yayan tüfekli Tarabans askerleri, şahin sancakları, tüfekçiler ve mataracılar yer alıyordu. Eflak Beyi Ligoraşki, samur elbise ve kırmızı samur kalpağıyla üç yüz civarında iç oğlanıyla hareket


496 Seyahatnâme, VI, s. 192.
497 Seyahatnâme, VI, s. 192-193.

121
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI NEFERİ VE SAVAŞ (1593-1699) İsmail GÜNTAN

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 13 May 2020, 13:34

ediyordu. Osmanlı Devleti tarafından ihsan olunan mehterhanenin yanında kendilerine ait zurna, davul ve trompetlerini çalarak alay geçişi yapıyorlardı. Erdel vilayeti askerleri bütün halinde değil, beylerin sahip oldukları kale ve bölgelere ait olarak hareket ediyorlardı. Öncelikle Saz Macari hâkimi beş bin, Seykel hâkimi beş bin atlı, Hayduşak hâkimi beş bin atlı ve Erdel bani beş bin atlı askerle geçiş yapmışlardı. Bu askerlerde, beş-altışar adet çarklı kol tüfekleri ve birer tane Karabina çarklı tüfekler bulunmaktaydı. Kral Mihal, tüfekçileri, mataracıları ile samur kürk ve yeşil Macar kalpağıyla yürüyüşteydi. Osmanlı mehteranının yanında davul, trompet ve luturyan borularını çalarak hareket ediyorlardı.498
Alay törenleri, farklı birliklerin kendilerine ait elbise ve silahları sergiledikleri, çeşitli renklerin bir arada bulunduğu, şaşa ve debdebenin üst seviyeye çıkarıldığı merasimlerdi. Çünkü alay törenleri doğrudan devletin askerler üzerinden güç gösterisini ifade ediyordu. Yalnızca halka karşı değil aynı zamanda yabancı devlet elçilerine karşı da bu durum geçerliydi. Bununla birlikte alay törenleri, orduya katılan askerlerin silah ve teçhizat bakımından ne durumda ve savaşa ne derecede hazır olduklarının merkezi yönetim tarafından görülmesini de sağlıyordu. Alay törenleri, Osmanlı ordusunun kendi içinde disiplin ve düzeni sağlama yollarından birini oluşturuyordu.

3.3. Dini Merasimler


İslami bir imparatorluk olarak Osmanlı Devleti, düşmanlarına karşı düzenlediği seferleri kutsal savaş anlayışı içerisinde gerçekleştirmişti. Bu nedenle seferlerde, daima gaza ve cihat kavramları vurgulanmış ve bu kavramların önemi askerlere anlatılmıştı. Bununla ulaşılmak istenen amaç, kutsal inanç çerçevesinde askerleri buluşturmak ve seferin zorlu koşullarına karşı askerleri manevi yönden desteklemekti. Merkezi yönetim açısından, -şartların uygunluğu göz önünde bulundurularak- savaş halinde olmak, dini görevlerin yerine getirilmemesi için bir sebep olarak görülmemiş aksine bunların gerçekleştirilmesine dikkat edilmişti. Dini törenler arasında, Padişah ve askerlerin seferlerde başarılı olmaları için yapılan dua merasimlerinin yanında, dini bayramların seferlere denk düşmesi halinde Ramazan ve Kurban Bayramlarının tebriki ile kutlaması yer almaktaydı. Özellikle fetihlerden sonra yerine getirilen Cuma namazı üzerinde önemle durulmakta ve şehitler için cenaze törenleri düzenlenmekteydi.




498 Seyahatnâme, VI, s. 193.

122
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI NEFERİ VE SAVAŞ (1593-1699) İsmail GÜNTAN

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 13 May 2020, 13:35

Sefer öncesinde bir taraftan hazırlıklar yapılırken diğer taraftan İstanbul selâtin camilerinde kutsal savaşın sevabı ve dini bir vecibe olduğu askerlere anlatılmakta ve devlet ricalinin katılımıyla dua merasimleri düzenlenmekteydi. 1593-94 tarihli Yanık seferi öncesinde, vezirler, ulema ve meşayih ile İstanbul halkının da katılımıyla Kasımpaşa’daki Ok Meydanı’na çıkılarak Osmanlı ordusunun savaşta galip gelmesi için dualar edilmişti.499 Osmanlı askerinin muzaffer bir şekilde dönmeleri için dua ve sure okumaları nedeniyle özel görevliler seçilmekteydi. Bu konuda ilgili kaynaklarda yeterli bilgiye ulaşmak mümkündür. Örneğin, 1656-57 tarihli Boğaz seferi sırasında ordunun dönüşüne kadar her gün dört yüz elli kişilik bir grup Fetih Suresi’ni okumakla görevlendirilmişti.500 1668-69 tarihli Girit-Kandiye kuşatması sırasında Girit’te bulunan Vezirazam Köprülü Fazıl Ahmet Paşa ve Osmanlı askerlerinin savaşı kazanmaları için dua merasimi düzenlenmişti. Yapılacak dua töreni için Vaiz Vani Efendi, Edirne’den Dimetoka’ya çağrılmış ve sabah saatlerinde halkında katılımıyla IV. Mehmet’in otağ-ı hümayununda dua edilip ardından iç oğlanlarının saflar halinde dizilmesiyle Sabah namazı kılınmıştı. Ardından Vani Efendi kürsiye geçerek vaazda bulunmuş, Kuran-ı Kerim’den ayetler okumuş ve dualar edilmişti.501 Yine 1682-83 tarihli Viyana
kuşatmasında Vani Mehmet Efendi, sık sık metrislerde dolaşarak askerlere vaazlar vermişti. Teşrifatçıbaşı Ahmet Ağa’ya göre, Mehmet Efendi’nin hitabeti oldukça güçlüydü ve askerler üzerinde büyük bir etki oluşturuyordu.502
Osmanlı ordugâhında her gün merasimle “sefer duası” yapılmaktaydı. Ordu sefere giderken ya da düşman topraklarına girildiğinde ordugâhta her gün ikindi namazının ardından kethüda çadırından çıkıp iskemleye oturur, yeniçeri ağasının iç oğlanları ve adamları ile ocak ağalarının adamları ayakta durur, bir daire oluşturacak şekilde dizilirlerdi. Her yeniçeri bölüğü askerleri çadırları önünde hazır dururdu. Ocak yazıcısı kethüda beyin yanına gelip dua ederdi. Orada hazır bulunanlar hepsi üç defa “Allah” dedikten sonra padişaha, sadrazama, ağalara ve askerlere zafer duası edilir, “hu” dedikten sonra herkes yerine otururdu.503 1654-55 tarihli Bitlis seferinde, kale yürüyüşü yapılmadan önce sabah namazı kılınmış ve dualar edilmişti. Bununla birlikte, kurbanlar kesilmiş ve çavuşlar tarafından askerler uyarılarak dua etmeleri söylenmişti. Ayrıca iç





499 Tarih-i Selâniki, I, 374.
500 Tarih-i Gılmani, s. 43a-44b.
501 Vekâyi'-nâme, s. 259-260.
502 Ahmet Ağa, Viyana Kuşatması Günlüğü, s. 91.
503 Üçel-Aybet, Osmanlı Ordusu (1530-1699), s. 465.

123
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Cevapla

Kimler çevrimiçi

Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 8 misafir