HALEPA SÖZLEŞMESİ

Girit İle ilgili Akademik Yayınlar
Cevapla
Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

HALEPA SÖZLEŞMESİ

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 07 Haz 2020, 17:26

HALEPA SÖZLEŞMESİ

1294 (1878) Senesinde Osmanlı Devleti’nin Ruslar’a mağlup olması Yunanlılar’la diğer Hıristiyan unsurlar tarafından fırsat olarak değerlendirilir ve bundan faydalanmayı düşünen Girit Rum halkı hep birden isyan bayrağı açıp ayaklanır.Bu arada Türk köylerini yakmaya,Türkler’i öldürüp yok etmeye başlarlar.Aynı yıl Kostaki Adosidi Paşa,adada komiser sıfatıyla bulunan Gazi Ahmet Muhtar Paşa’nın himayesinde ,her türlü şüphe ve kuşkudan uzak,yerli isyancılarla işbirliği içinde bulunarak Osmanlı Devleti’ne açıktan açığa ihanet etmektedir.Ahmet Muhtar Paşa ise adada canla başla çalışarak ve bu arada Rumlar’a bazı yeni imtiyazlar ve izinler tanıyarak ada yönetimini ıslaha çalışmaktadır.
(1878)

‘’Bu olaydan sonra 1877-1878 Rus Osmanlı Harbi sonunda imzalanan Ayastefanos anlaşmasını takip aden Berlin Barış anlaşması’nın 23’üncü maddesi mucibince 1868 tarihli Girit Nizamnamesi’yle belirlenen Girit ıslahatının genişletilmesine karar verildi.25 Ekim 1878’de imzalanan Halepa Anlaşması ile Girit’e diğer vilayetlerden farklı özel imtiyazlar verildi.Bu anlaşma,Osmanlı Devleti’nin Girit isyanlarını önlemek için adaya tanıdığı bir çeşit anayasa ve idare şeklini belirten kurallar derlemesidir.Ana hükümleri şunlardır:
*Genel vali beş yıl süre ile tayin edilecektir.Vali Müslüman veya Hıristiyan olabilecektir.
*Vilayet genel Meclisi 49 Hıristiyan,31 Müslüman azadan olmak üzere 80 kişiden teşekkül edecek ve meclis 2/3 çoğunlukla icap ederse mevcut nizamnameleri değiştirebilecektir.
Yılda bir defa toplanarak mahalli ihtiyaçlar hakkında karar alacaktır.
*Validen başka bütün memurlar ve jandarma tercihen ada yerli halkı arasından seçilecektir.
*Mahalli icaplara göre Hıristiyan kaymakamlar,Müslüman kaymakamlardan fazla olacaktır.
*Adli kuvvetler,icrai kuvvetlerden ayrı ve müstakil olacaktır.
*Valinin bir muavini olacak,vali ve muavini aynı dine mensup olmayacaktır.
*Vilayet meclisi ve mahkeme dili Rumca,resmi yazılar ve zabıtlar hem Rumca,hem de Türkçe olacaktır.
*Ada gelirinin büyük bir kısmı adada harcanacaktır.
*Kağıt para adada geçerli olmayacak,basın hürriyeti olacaktır.’’

Bundan başka Rumların borçlarının affedilmesi,mahkum bulunanların serbest bırakılması ve arzu edenlere ruhsatlı silah taşıma müsaadesi verilmesi gibi haklar tanınmıştı.Bu anlaşma ile adanın iç yönetim yönetimi halka verilmiş oluyordu.
Bu durumda Hıristiyan Giritliler yönetime Müslümanlar’a oranla daha geniş şekilde katılmış olmaktadırlar.Buna rağmen adada bir türlü istenen huzur sağlanamaz.Çünkü huzursuzluğun kaynağı,Yunanistan’dan gönderilen ruhban sınıfın,öğretmenlerin ve subayların adanın Yunanistan’a katılmasını sağlamak için yaptıkları faaliyetlerdir.Buna,Yunan gazetelerinin hakikat dışı yayınlarına ve iftiralarına kanan Avrupa kamuoyunun kendi hükümetlerine yaptıkları baskılar da eklenmektedir.
Halepa Sözleşmesi’nin imzalanmasının ardından Avrupalılar’ın,adada sözü geçen reislere isyankar hareketlerinin günün politikasına ters düşeceğini telkin etmesi nedeniyle isyan patırtıları kısa zaman içinde diner ve ortalık bir süre sessizliğe gömülür.Aslında tanınan ayrıcalıklar ada Rum Halkının hakkı olan ile orantılı değildir.Yabancı devletlerin baskısıyla evvelce verilmiş ve son isyan üzerine bir kat daha genişletilmiş olan ayrıcalıklar,Müslümanlar’ın durumlarının daha da kötüleşmesine yol açtığı gibi bu sözleşme ile egemenlik Hıristiyan unsura geçtiğinden,fırsatı değerlendiren Hıristiyan memurların,Müslümanlar’ın tamamıyla yok olmaları için ne mümkünse yapmalarına da neden olur.Kısa zaman içinde adanın maddeten değişe de,manen bir Yunan vilayeti haline gelmesini sağlarlar.

FETHİNDEN MÜBADELEYE KADAR GİRİT OLAYLARI
Ali Ekrem ERKAL

Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kimler çevrimiçi

Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 10 misafir